Óumbeðinn auglýsingapóstur

Var að hlusta á frétt þess efnis að póstútburðarfólki beri að hunsa gömlu gulu límmiðana frá Póstinum og heimagerða miða þar sem fjölpósti mismerkilegum er hafnað. Það mun skipta tugum kílóa á ári, fyrir utan Fréttablaðið, sem berst óumbeðið á heimilin, sem íbúar þurfa á eigin kostnað að koma í endurvinnslu. Umhverfisráðherra, Þórunn Sveinbjarnardóttir, er reyndar búin að setja nefnd í málið.

Í raun og veru ætti að vera óheimilt að setja auglýsingar inn á heimili án leyfis, og a.m.k. óheimilt að hunsa óskir um annað. Reyndar veit ég ekki hvort póstútburðarfólkið mitt er farið að hunsa upplitaða gula miðann sem ég ætlaði að fara endurnýja rétt áður en ég frétti að þeir stæðu ekki lengur til boða - en nóg er samt af drasli sem kemur með Fréttablaðinu.

Fallegt hús til sölu

Undanfarna daga er ég búinn að sjá margar myndir af Höepfnershúsinu á Akureyri sem er til sölu og því velt upp hvort þetta sé eitt af fallegustu húsum Akureyrar. Í auglýsingu fasteignasölunnar þar sem er mynd af húsinu segir: "Eitt af fallegri húsum Akureyrar ... Húsið er 549,8m2 á þremur hæðum auk kjallara ... Húsið stendur við Hafnarstræti 20. Húsið býður upp á margs konar möguleika hvort heldur er fyrir verslun, skrifstofur, vinnustofur eða til íbúðar. Fjórir inngangar eru í húsið. Lofthæð er mikil á öllum hæðum. Gistiheimili er nú rekið í húsinu og hefur verið rekið þar síðustu fjögur ár ... Húsið er ný málað að utan, járn á þaki endurnýjað, allir gluggar með tvöföldu gleri. Allar lagnir í vatni og rafmagni endurnýjaðar ... Byggingarár 1911. Byggingarefni timbur." Einnig var löng frásögn um húsið í fasteignablaði Moggans sl. mánudag.

Mér er annt um þetta fallega hús því að þetta var mitt fyrsta heimili. Ég fluttist þaðan þegar ég var þriggja ára þannig ég man nú ekki eftir því en man eftir sögum sem mér hafa verið sagðar. Við bjuggum á loftinu en á hæðinni fyrir neðan bjó frú Ragnheiður O. Björnsson kaupkona sem ég man vel eftir. Á menntaskólaárunum var kjörbúð á jarðhæðinni og fyrir fáeinum árum var þar gæludýrabúð. Ég bankaði upp á og fékk að sjá íbúðina á efstu hæðinni og þótti vænt um það. Ég vona að húsinu farnist vel og kaupendurnir verði ánægðir með húsið.

Breytt viðhorf til friðunar húsa

Ég held að viðhorf til húsafriðunar séu að gerbreytast - og mikil umræða er nú í samfélaginu um friðun götumynda, menningarlandslag o.s.frv. ... og af hverju haldið þið að Newsweek hafi gert Laugavegi sérstök skil sem chic hér í haust? Ekki vegna nýbygginga ... Sigur Frjálslynda flokksins í Reykjavík í síðustu sveitarstjórnarkosningum var áreiðanlega til kominn vegna þess að flokkurinn var gegn því að samþykkja stórfellt niðurrif húsa við Laugaveg. Sem betur fer taka fulltrúar annarra stjórnmálaflokka nú í vaxandi mæli undir þetta og vilja endurskoða fyrri ákvarðanir. Þá hefur þingmaður VG, Árni Þór Sigurðsson, fv. borgarfulltrúi lagt fram frumvarp til laga á Alþingi um húsafriðun í því skyni að styrkja húsafriðun.

Eitt af því sem ég hef séð undanfarna daga er að lyfta núverandi húsum við Laugaveg 4-6. Þetta var gert við húsið á suðvesturhorni Glerárgötu og Strandgötu hér á Akureyri fyrir nokkrum árum og tókst vel. Og auðvitað við fjölda annarra húsa.

Ráðherra friði Laugavegshús

Safnasafnið á Svalbarðsströnd

Allir þessir aðilar eiga Eyrarrósina skilið en ég hef á tilfinningunni að færri þekki Safnasafnið á Svalbarðsströnd en hina sem tilnefndir eru. Alveg sérstök tilfinning fyrir mig er sú að Safnasafnið var stofnað sama ár og ég flutti til Akureyrar til að fara að vinna við Háskólann. Því má eiginlega hálfpartinn segja að við séum jafngömul, ég og Safnasafnið, og það er meðal annars þess vegna sem ég "held með" Safnasafninu. Tilnefning þess er þó viðurkenning sem ég kann að meta jafnvel þótt Eyrarrósin fari í Skagafjörðinn eða vestur á firði í þetta skipti.

Safnasafnið fékk nýtt húsnæði í sumar og þarf ekki lengur að nota íbúð eigendanna sem hafði verið í gert frá stofnun. Nýja húsnæðið er gamalt hús sem með nýbyggingu hefur það verið tengt við upphaflegt hús. Upphaflega húsið er gamalt samkomuhús sem hafði verið breytt í íbúðarhús af miklum myndarskap. Þessi aðstaða er orðin afar skemmtileg. Hvet þá sem koma hér norður á sumrin til að leggja leið sína þessa rúmu 10 km austur (og norður) fyrir Akureyri og skoða Safnasafnið; þetta er á leiðinni austur í Mývatnssveit og til Húsavíkur, fast við þjóðveginn, rétt hjá Svalbarðseyri. PS. Var að fá orð í tölvupósti frá konu sem var öll sín barnaskólaár í þessu húsi og tók þar fullnaðarpróf, enda þjónaði húsið líka hlutverki skóla. Þetta er sem sé mikið menningarhús.

Tilnefnd til Eyrarrósarinnar

Hvað er menntaskóli? Spyr Vegagerðin

Að gefnu tilefni er áréttað að túlkun Vegagerðarinnar er sú að menntaskóli sé orð yfir framhaldsskóla, þ.e. næsta stig menntakerfis á eftir grunnskóla og eru þá meðtaldir fjölbrautaskólar, Verslunarskólinn, Kvennaskólinn, verkmenntaskólar og iðnskólar. Þetta kemur fram á síðu Vegagerðarinnar, þar sem fréttin er í heilu lagi. En af hverju notar Vegagerðin ekki orðið framhaldsskóli sem sameiginlegt heiti eins og skilgreint er í lögum um framhaldsskóla?

Gleðilegt nýtt ár

"Æskilegt að hlusta á veðurspá áður en lagt er af stað"

... sagði félagi í björgunarsveitinni Oki í Sjónvarpinu (ruv.is) eftir för upp á Langjökul að sækja 11 manns sem ekki treystu sér til að komast til byggða eftir að óveðrið skall á. Nú veit ég ekki hvort hann átti við ellefu-menningana, eða hvort þeirra ferðir voru eitthvað sérstaklega óyfirvegaðar. Ég gleðst einfaldlega yfir því að fólkið hafi komist af jöklinum.

Áminning björgunarsveitarmannsins er hins vegar afskaplega mikilvæg: Óveðrinu hafði verið spáð í næstum því viku. Umhleypingarnar undanfarnar margar vikur mættu minna okkur sérstaklega mikið á að fylgjast með veðurfréttum og upplýsingum um færð á vegum. Upplýsingar eru næstum því á hverju strái, ekki bara í veðurfréttatímum mörgum sinnum á sólarhring (eins og verið hefur í nokkra áratugi), þær eru núna líka á netinu og hægt að hringja í síma Vegagerðarinnar þegar þarf að fá upplýsingar um færð á vegum.

Femínískt samsæri eða áfangi í jafnréttisbaráttunni?

Það er með ólíkindum að unnt sé að sjá femínískt samsæri út úr valinu á Margréti Láru sem íþróttamanni ársins, eins og skilja má af ýmsum textum hér í blogginu. Samt hef ég nú lúmskt gaman af þessu meinta femíníska samsæri. Reyndar er ég ekki heldur viss um það sé skynsamlegt að reyna að sjá út úr þessu einhvern jafnréttissigur, eins og mér sýnist val hennar einnig vera túlkað til marks um.

Ætli mikilvægasti árangur Margrétar Láru sé ekki sá að íslensk kvennaknattspyrna er nú samkeppnisfær við knattspyrnu annars staðar? - Margrét Lára skorar mörk á við meðalhandboltamanneskju! - Hún benti þó á í sjónvarpsviðtalinu eftir hún tók við gripnum að hún er hópíþróttamanneskja og þar af leiðandi getur hún ein aldrei náð þess háttar árangri enda hafa aðrar íslenskar knattspyrnukonur náð langt, líka í þessu kjöri á fyrri árum. Þetta undirstrikar Margrét Lára í blaðaviðtölum sem ég hef lesið í dag.

Ánægjulegt er að það komu margir frábærir íþróttakarlar og -konur til greina og að fleiri en einn annar íþróttamaður eða -kona hefði getað hampað titlinum með fullri sanngirni, þótt mér sýnist val Margrétar Láru langeðlilegasta valið. Óskaplega er þó erfitt að bera saman árangur í ólíkum íþróttum, og það vita auðvitað þeir sem að valinu standa, íþróttafréttamenn, allra best.

Ef keppnisskap ræður einhverju um val íþróttamanns ársins virðist mér Margrét Lára vera fremst meðal jafningja. Það er stórkostlegt að sjá þegar fólk hefur gaman af því sem það er fást við, eins og Margrét Lára hefur sannarlega. Ég held að hún muni ná gríðarlega langt í sinni íþrótt, með þá hæfileika og áhuga sem hún hefur, og óska henni velfarnaðar og til hamingju.

Margrét Lára íþróttamaður ársins

Sannar skáldsögur

Núna er verið að flytja þátt sem var frumfluttur sl. laugardag á rás 1 í Ríkisútvarpinu (ruv.is) um Fjalla-Bensa, sögupersónu Gunnars Gunnarssonar sem hann byggði á Benedikt Sigurjónssyni, Mývetningi, sem stjúpfaðir minn talaði um sem Bensa Sigurjóns. Og annar þáttur var um Bensa á sunnudagsmorguninn var. Í þættinum núna er Arngrímur Geirsson, kennari og bóndi í Álftagerði, að ræða um Bensa, sannleiksgildi Aðventu og segir frá því þegar frændi Bensa þýddi bókina úr dönsku (sem hún var skrifuð á) og því þegar hann sagði "nú lýgur hann" [Gunnar]. Arngrímur þekkti Bensa á sínum tíma þegar Arngrímur var barn.

Benedikt í sögu Gunnars er ekki sama persóna og Bensi Sigurjóns; Gunnar bjó hins vegar til listaverk eftir að hafa heyrt um eftirleitir Bensa. Hugsanir sögupersónunnar Benedikts eru þó trauðla hugsanir Bensa Sigurjóns, eins og jafnvel mátti skilja á sunnudagsþættinum. Framtak Skúla Björns hjá Gunnarsstofnun um að fara á eftirleitarslóðir er aftur á móti afar skemmtilegt framtak. Þessar eftirleitir voru miklar þrekraunir og stjúpfaðir minn, Jón Þorláksson bóndi á Skútustöðum, sagði mér margar sögur úr þeim. Arngrímur sagði eina þeirra.

Fyrir jólin kom út annað listaverk byggt á sannsögulegum atburðum, Rimlar hugans, eftir Einar Má Guðmundsson, ástarsaga Einars Þórs og Evu. Hvað af þeirri er sögu eru sagnfræðilegar staðreyndir og hvað af því er skáldskapur, sannur skáldskapur, veit ég ekki. Sagan er hins vegar ótrúlega spennandi saga og gefur eiginlega ekkert eftir helstu spennusögunum fyrir en er þar fyrir utan fallega ástarsaga. Sannar skáldsögur eru sá búningur sem góður rithöfundur gefur atburðum sem gerðust.

Utan seilingar skattyfirvalda - skattalegt hagræði

Það var fleira í Markaðinum í gær en það sem ég bloggaði um í gærkvöldi. Vitnað er í skýrslu starfshóps frá 2003 um skattsvik. Þar segir að nú á dögum virðist viðtekið að fagmenn og fyrirtæki "veiti ráðgjöf sem beinlínis miðar að því að komast undan eðlilegri skattlagningu". Slík fyrirtæki "sérhæfa sig í að ráðleggja mönnum hvernig vista á fé með þeim hætti að það sé utan seilingar skattyfirvalda", segir í skýrslu skattsvikanefndarinnar. Þessu andmælir Elín Árnadóttir hjá Pricewaterhouse Coopers en segir þessa gullnu setningu: "Skattalegt hagræði er bara allt annað mál". Hún tekur fram að viðskiptavinir "eigi ávallt frumkvæðið" og fyrirtæki hennar ýti ekki "einu eða neinu ólöglegum að mönnum". Mér hefði nú faktískt aldrei dottið það í hug og það er ekki það sem sagt er í ívitnuðum málsgreinum skattsvikanefndarinnar. Ég hefði nú frekar haldið að ráðgjafarnir ráðlegðu viðskiptavinunum hvernig gjörðir þeirra við að halda fé "utan seilingar skattyfirvalda" væru löglegar. Einmitt þess vegna átta ég mig ekki á því hvernig "skattalegt hagræði" getur verið "allt annað mál". "Eðlileg skattlagning" er smekksatriði: Hvað er sanngjarnt að maður leggi fram til samfélagsins? Skattalögum er ætlað að endurspegla slíka sanngirni.

Skattsvik og velferð

Í frétt í Markaðinum, blaði á brúnleitum pappír sem fylgir Fréttablaðinu, kemur fram að vaxandi skattbyrði í Danmörku hafi ekki orðið til að auka skattsvik. Í upphafi 20. aldar hafi skattsvik verið um fjórðungur en komin niður í 5% um 1980. Enn fremur kemur fram að einstakar breytingar á skattalögum virðist ekki hafa haft áhrif á þróun skattsvika. Þetta er afar athyglisvert og að einhverju leyti í ósamræmi við það sem maður hefði trúað. En þegar betur er að gáð kemur í ljós að hið fyrrnefnda er skýrt, skv. fréttinni, með því að fólk sætti sig við aukna skatta vegna aukinnar velferðar. Það er nú akkúrat þess vegna sem mér líkar ágætlega að borga mín opinberu gjöld og var ekki hrifinn af því þegar svokallaður hátekjuskattur var aflagður eða lækkaður fyrir fáeinum árum. Ég hef löngum sagt söguna af því þegar skattur minn lækkaði um 25 þúsund krónur á ári vegna breytingarinnar en á sama tíma var eigin greiðsla fyrir dýrt lyf hækkuð og 5 þúsund krónur fóru beint í það (á ári). Ég græddi smápening, þeir sem ekki nutu skattalækkunarinnar urðu fátækari af því að þeir þurftu líka að greiða hækkunina fyrir lyfið, samfélagið varð eilítið lakara þar sem samtryggingin og velferðin minnkuðu.