Frístundabyggð í Mývatnssveit

Umhverfisráðherra hefur í trássi við fagstofnanir sínar, Umhverfisstofnun og Skipulagsstofnun, veitt heimild til frístundabyggðar í landi Voga í Mývatnssveit, líka í trássi við a.m.k. suma nágrannana ef marka má frétt DV í dag. Undanfarna áratugi hefur verið staðið fast á bremsunni gagnvart slíkri byggð við Mývatn og í nágrenni þess – í þeim tilgangi að vernda vatnið og landið. Lögum um Mývatn og Laxá var breytt 2004 þannig að verndarákvæði um vatnið sjálft, ána og vatnasviðið eru nú mun sterkari en fyrr – þ.e. ef farið væri almennilega eftir lögunum (sjá 4. gr.). Í lögunum er tekið fram að gera skuli verndaráætlun. Þar skal „m.a. fjallað um nauðsynlegar verndaraðgerðir, friðlýsingu náttúruminja, landnýtingu, umferðarrétt almennings og aðgengi ferðamanna að svæðinu. Verndaráætlunin skal gerð í samvinnu við viðkomandi sveitarstjórnir, hagsmunaaðila og umhverfisverndarsamtök á svæðinu og stofnanir sem starfa lögum samkvæmt á sviði náttúruverndar, vatnsverndar og veiðinýtingar” (6. gr.). Þessi verndaráætlun hefur ekki verið gerð. Án þess að það varði meira eða minna þessa tilteknu byggð, hef ég efasemdir um að leyfisveiting yfirleitt til frístundabyggðar eigi rétt á sér því að vatninu stafar hætta af aukinni byggð og umferð – fyrir utan að mikil frístundabyggð getur skert umferðarrétt almennings. Verndaráætlun, sem er sama stjórntækið og á að gilda um Vatnajökulsþjóðgarð, á hins vegar að geta að hluta til komið í veg fyrir deilur um einstakar athafnir stjórnvalda. Því verður að krefjast þess af Umhverfisstofnun að ljúka hið snarasta við verndaráætlunina – og af ráðuneytinu að reka á eftir henni við það. Og varla vilja sveitungar mínir, hvorki Vogungar né aðrir, standa í deilum hver við annan um einstök svæði.

Kynjaverkaskipting stjórnmálaflokkanna

Í gærkvöldi opnaði ég sjónvarpið skömmu áður en umræðum um heilbrigðismál lauk. Þar ræddu fulltrúar sex stjórnmálaflokka og ræddu við fréttakonu Sjónvarpsins - þarna sátu fimm fulltrúar af kvenkyni fyrir flokkana og karlmaður fyrir Frjálslynda flokkinn. Eftir stutt hlé birtist fréttakarl Sjónvarpsins og sex karlar fyrir stjórnmálaflokkana og ræddu um skattamál. Það var eins og flokkarnir hefðu tekið sig saman um að skattamálin væru karlamál; er það kannski vegna þess að karlar hafa hærri laun og borga meiri skatt fyrir vikið? Mér finnst samt ekki að skattamál séu karlamál - frekar en jafnréttismál vera kvennamál. Ungur karlmaður í sal (ég tók ekki eftir því hvað hann heitir en sýndist hann merktur VG [ekki rétt hjá mér,  hann var merktur Samfylkingunni og heitir Steindór Grétar Jónsson]), sem fékk að spyrja spurningar, hafði orð á þessari kynjaverkaskiptingu; honum sé heiður.

Útinám í Skagafirði

Hvernig er hægt að kenna að njóta umhverfisins á vefnum? Er hægt að kenna útinám í kennslustofu? Hvernig er sanngjarnt að deila kostnaði af menntun barna sem þurfa að vera fjarri lögheimili sínu? 

Á ársþingi Samtaka fámennra skóla í Skagafirði, nánar tiltekið að Steinsstöðum (í Lýtingsstaðahreppi "hinum forna", eins og heimafólk tekur til orða þótt aðeins séu fá ár síðan hreppurinn sameinaðist flestum öðrum hreppum í héraðinu), í gær var m.a. fengist við þessi viðfangsefni. Kynntir voru tveir námsefnisvefir um umhverfið, annar þegar tiltækur, hinn á leiðinni, og sagt frá hugmyndafræði útináms og tilurð útikennslustofu í Norðlingaholti í Reykjavík þar sem norskur háskóli aðstoðar Norðlingaskóla við gríðarlega áhugavert þróunarstarf þar sem stefnt er að því að geta kennt sem flestar námsgreinar úti. Á ársþinginu var einnig fjallað um málefni kennitölulausa barna sem eiga rétt á menntun (lagalegan sem byggðan á mannréttindasjónarmiðum) - en slík mál heyrist um í fjölmiðlum og þau snerta dreifbýlið vísast ekki síður en þéttbýlli staði. Ársþinginu lauk með gönguferð um nágrennið þar sem lærðum folf, blöndu af frisbí og golfi, og hinum rómaða hátíðarkvöldverði samtakanna og heimatilbúnum skemmtiatriðum, m.a. sagði Rúnar Sigþórsson, einn af frumkvöðlum samtakanna, staddur í Cambridge á Englandi, nokkrar pekkasögur í gegnum síma, tölvupóst og mannlega miðla. Þetta var í alla staði velheppnað þing. Á heimleiðinni í morgun þurfti ég svo í óvæntan bíltúr út í Fljót og yfir Lágheiði vegna umferðaróhapps á Öxnadalsheiði.

Hjónaband - samvist - forréttindi

Þjóðkirkjan hefur verið að velta því fyrir sér árum saman hvort hún eigi að láta sam- og gagnkynhneigt fólk njóta jafnræðis er að því kemur að gefa saman í hjónaband. Löggjafinn hefur ekki treyst sér til að setja löggjöf um slíkt jafnræði í trássi við þjóðkirkjuna. Gagn- og samkynhneigðir mannréttindasinnar hafa beðið; við höfum verið þolinmóð og umburðarlynd gagnvart kirkjunni - treyst því hún gerði rétt. Nú hefur það gerst að þjóðkirkjan hefur fellt tvær tillögur um málið en samþykkt eina: Prestum verður leyft að blessa samvist homma- og lesbíupara. Fellt var að vígja eða gefa saman. Fyrir okkur óinnmúruð í þjóðkirkjuna skiptir harla litlu hvort er blessað, vígt eða gefið saman. En fyrir trúaða homma og lesbíur mun það ekki vera svo. Formaður Samtakanna 78 bregst svo við fréttunum að það ætti að sameina löggjöfina um staðfesta samvist og hjúskap í eina. Auðvitað. Það eiga að vera sömu lög fyrir gagn- og samkynhneigða. En af hverju löggjöf um samvist eða hjónaband? Af hverju eiga pör að njóta lagalegra réttinda umfram annað fólk?

http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/frett.html?nid=1266393 

Vinnuaflsskortur á Suðurnesjum

Blaðið skýrir frá því í dag á bls. 4 að mikil þensla og vinnuaflsskortur séu á Suðurnesjum og hefur eftir Kristjáni G. Gunnarssyni formanni Verkalýðs- og sjómannafélags Keflavíkur og nágrennis: "Í flugstöðina vantar tugi manna í vinnu ... Þá hefur lengi vantað iðnaðarmenn og sérþjálfaða byggingaverkamenn, þannig að það hefur verið flutt inn töluvert af vinnuafli". Þá kemur fram að aðeins 50 af rúmlega 700 sem unnu hjá hernum séu án vinnu í dag. Samt telur Kristján að til lengri tíma verði álver mannað með innlendu vinnuafli - 350 til 400 störf.

Aðalatriðið er þó þetta: Á að taka hvert einasta háhitasvæði á Reykjanesskaga alveg upp að Þingvallavatni og virkja það? Á að taka hvert einasta háhitasvæði í Þingeyjarsýslum og virkja það? Við viljum flýta gerð náttúruverndunaráætlunar og taka frá háhitasvæði. Mig grunar að þegar verndargildið hefur verið metið þá verði jafnvel um orkuskort að ræða í landinu - ef verður farið eftir niðurstöðum um mat á verndargildi. Á að flýta sér áður en verndargildið hefur verið metið?

Vegagerð að Dettifossi

Staksteinahöfundur Morgunblaðsins ávítar embættismenn í dag fyrir að halda vegagerð að Dettifossi frá hringveginum á Mývatnsöræfum í herkví. Hið rétta er að Vegagerðin bað Skipulagsstofnun um að meta tvær veglínur og var önnur þeirra, nálægt núverandi vegslóða samþykkt. Hin leiðin liggur meðfram Jökulsá og var hafnað vegna verulegra neikvæðra, varanlegra og óafturkræfra áhrifa á jarðmyndanir, landslag og ásýnd svæðisins. Á sínum tíma fögnuðu SUNN, Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi (sjá t.d. grein í Mogganum 28. ágúst 2006), og fleiri aðilar þessari niðurstöðu þar sem vegagerð svo nærri ánni gengur gegn markmiðum þess að stofna Vatnajökulsþjóðgarðs og vernda Jökulsá þar sem sjaldgæfar jarðmyndanir eru í hættu, bæði út af veginum og hættu á því að þær yrðu notaðar sem námur vegna vegagerðarinnar.  Ég hvet Vegagerðina, Skútustaðahrepp og aðra leyfisveitendur til að virða álit Skipulagsstofnunar og markmiðin með því að stofna Vatnajökulsþjóðgarð. Ég bið Moggann að ganga í lið með okkur í þessu máli sem hann hefur reyndar gjarna verið í baráttunni fyrir Vatnajökulsþjóðgarði. Og ef við viljum líta á þetta frá efnahagslegu sjónarmiði gengur vegur meðfram ánni mjög gegn markmiðum um gönguleið meðfram ánni.

Glæsileg Gljúfrastofa

Fór í Ásbyrgi í dag til að vera viðstaddur opnun Gljúfrastofu, gestastofu í Þjóðgarðinum í Jökulsárgljúfrum. Ekki gat veðrið verið fallegra enda frusu saman vetur og sumar með glaðasólskini í dag. Gestastofan er í mynni Ásbyrgis rétt við veginn inn í Ásbyrgisbotn, norðaustan tjaldsvæðanna, skammt suður af versluninni. Hún er fjárhúsum og hlöðu sem voru byggð á 8. áratug síðustu aldar og höfðu verið aflögð sem slík - slík endurnýting húsa er til fyrirmyndar þar sem staðsetning er mjög góð.

Mikið fjölmenni var við opnunina, þ.á m. umhverfisráðherra, alþingismenn og mikið af nágrönnum þjóðgarðsins. Skemmst er frá að segja vel hefur til tekist við að setja upp fræðslusýningu og hvet ég alla gesti þjóðgarðsins til að koma við í gestastofunni. Í húsakynnunum eru einnig skrifstofur þjóðgarðsins. Við athöfnina færði Sigrún Helgadóttir - hún var fyrsti landvörður í þjóðgarðinum eftir stofnun hans 1973 - garðinum hornstein sem hún hefur varðveitt; steininn tóku vísindamenn af toppi fjallsins Eilífs sem markar suðvesturhorn garðsins og færðu Sigrúnu. Steinninn er nú kominn heim.

Einn skugga bar á þessa athöfn og það var sú staðreynd að ástæða þótti til að þakka Alcoa sérstaklega fyrir tíu milljón króna framlag sem afhent var á sl. ári. Slíkar þakkir heyra þó sögunni til því að umhverfisráðherra lýsti því yfir í Fréttablaðinu 11. nóvember sl. að við myndum ekki sjá „göngustíg í boði Alcoa eða Landsvirkjunar" í hinum nýja Vatnajökulsþjóðgarði. Sem mótvægi færðu SUNN, Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi, gestastofunni eintak af Draumalandinu hans Andra Snæs að gjöf.

 

Bílastæðið við Krossanesborgir

Fyrir örfáum misserum voru Krossanesborgir norðan Akureyrar friðlýstar sem fólkvangur og hefur verið unnið að gerð göngustíga og skilta og fleira gert til að fólk geti notið náttúrunnar. Hluti fólksvangsins er lokaður umferð fólks á varptíma fugla, einkum votlendið. Sérlega gaman er að rölta um Krossanesborgirnar skömmu eftir að varptíma lýkur.

Nú hefur svo ólánlega - að ekki sé fastar að orði kveðið - tekist til að nýtt bílastæði fyrir gesti fólkvangsins hefur verið gert í jaðri mýrarinnar beint sunnan Hundatjarnar og grafnir skurðir til að þurrka það upp. Þetta mun hafa slæm áhrif á vatnsbúskap mýrarinnar auk þess sem bílastæðið er að hluta undir vatni og nýtist þá eflaust síður sem bílastæði - sem er í besta falli grátbroslegt en þó einkum óþægilegt. Þar að auki þarf að brúa skurðinn til að gestir komist í fólkvanginn og hætta er á að sú umferð verði of nálægt varpsvæðinu. Nýja bílastæðið er skammt frá Bykóbúðinni á leiðinni norður úr bænum.

Í raun og veru sýnist hér um að ræða algera svívirðu - þvert á góðar fyrirætlanir bæjaryfirvalda með því að ná fram friðlýsingunni. Var alls ekki hægt að setja bílastæðið upp í móann nokkrum tugum metra nær þjóðveginum?

Nýja ríkisstjórn í vor!

Í morgun heyrði ég Baldur Þórhallsson prófessor halda því fram að trúverðugleiki vinstri grænna hefði aukist með því að Samfylkingin léði máls á kaffibandalaginu svokallaða. Trúverðugleiki vinstri grænna kemur nú fyrst úr fremst úr þeirri pólítík sem flokkurinn hefur mótað og sett fram en ekki frá Samfylkingunni eða öðrum flokkum og ég hlýt því að vera ósammála Baldri hvað þetta varðar. Samt sem áður er það næstum örugglega rétt að tilurð hins mjög svo óljósa bandalags kennt við kaffiboð jók trúverðugleika vinstri grænna, þar sem flokkurinn hefur verið ötull að lýsa því yfir sem fyrsta og að miklu leyti eina viti borna valkosti stjórnmála að stjórnarandstaðan sameinist og myndi nýja ríkisstjórn, sbr. VINSTRI GRÆN - HREINAR LÍNUR. Samfylkingin hefði átt að nýta sér þetta bandalag betur með sams konar yfirlýsingum - og hafi ég tekið rétt eftir var það Verkamannaflokkurinn í Noregi sem græddi á fyrir fram yfirlýsingu fyrir tveimur árum um samsteypustjórn með Sósíalíska vinstri flokknum og Miðflokknum en ekki sósíalistarnir. Ég hef trú á því að vinstri græn og Samfylkingin nái hreinum meirihluta í vor eins og stöku skoðanakönnun hefur leitt í ljós að gæti gerst - ef flokkarnir lýsa yfir fyrirætlun um samvinnu með eða án annarra flokka, og í því efni stendur meira upp á Samfylkinguna. Við í vinstri grænum erum tilbúin til að taka áhættuna af því fylgi Samfylkingarinnar aukist við þetta - ef við fáum nýja ríkisstjórn!

Grænu skrefin í Reykjavík og mislögð gatnamót

Við að fletta blöðum sl. 10 daga sá ég kosningaáróðursauglýsingu meirihlutans í Reykjavík um græn skref. Þessi skref munu bæta mannlífið, t.d. ókeypis ferðir námsfólks í strætó. En við þurfum stærri skref og fráhvarf frá þeirri samgöngustefnu sem R-listinn í Reykjavík því miður fylgdi líka, þ.e. að byggja stærri og meiri umferðarmannvirki, þar með talin þau skrímsli sem einhver nefndi "mislögð" gatnamót - áður en vinstri löppin verður að engu.* Róttækt skref væri að taka frá land fyrir lestarsamgöngur - jafnvel þótt það yrðu 20 ár þangað til lest gæti farið að renna um höfuðborgarsvæðið. Um leið og farið er að taka slíkt land frá kallar það á að koma þeim upp - þá fyrst gæti orðið raunhæft að hafa innanlandsflugvöll annars staðar en í Vatnsmýrinni - en fyrst og fremst eru lestarsamgöngur nauðsynlegar í baráttu gegn mengun og fyrir betra mannlífi.

*Umberto Eco, ítalskur bókmenntafræðingur og rithöfundur, lýsir nútímaborgarsvæði, eða eftirborgarsiðmenningu á þennan hátt: „Los Angeles er stórborg sem samanstendur af 76 minni borgum sem tengdar eru saman með tíu akreina vegum, þar sem mannskepnan lítur svo á að hægri löppin sé hönnuð í þeim tilgangi að vera á bensíngjöfinni, og vinstri löppin óþörf sem hver annar visnaður botnlangi af því að bílar hafa ekki lengur kúplingu – augun eru hlutir til að fókusera á undur sjónarspils og mekanisma, skilti og byggingar sem með ógnarhraða koma í ljós og hverfa og hafa aðeins örfáar sekúndur til að ná athygli og aðdáun. Í tvíburafylki Kaliforníu, Flórída, sem einnig virðist vera gervisvæði, finnum við í reynd hið sama, þ.e. ótruflaðar víðáttur af borgarmiðstöðvum, vegamótum sem spanna stór svæði, gerviborgir sem helgaðar eru afþreyingu (Disneyland er í Kaliforníu og Disneyveröld í Flórída …)" (Travels in Hyperreality, bls. 22). Sjá meira: